دموراژ (Demurrage) در حوزه حمل و نقل، به خصوص حمل و نقل دریایی، به هزینهای گفته میشود که در صورت تاخیر در تخلیه یا بارگیری کالا از کشتی یا کانتینر در زمان تعیین شده، به شرکت حمل و نقل پرداخت میشود. به عبارت دیگر، دموراژ جریمهای است که به دلیل استفاده بیش از حد مجاز از کشتی یا کانتینر در بندر یا انبار، به صاحب کالا تحمیل میشود.
انواع دموراژ
دموراژ کشتی:
- این نوع دموراژ زمانی اعمال میشود که عملیات بارگیری یا تخلیه کشتی در زمان مقرر به پایان نرسد.
دموراژ کانتینر:
- این نوع دموراژ زمانی اعمال میشود که صاحب کالا، کانتینر را پس از اتمام زمان مجاز، به شرکت حمل و نقل بازنگرداند.
دموراژ گمرکی:
- این نوع دموراژ زمانی اعمال میشود که کالا در گمرک بیشتر از زمان تعیین شده بماند و ترخیص نشود.

عوامل موثر در دموراژ
- حجم بار
- شرایط آب و هوایی
- ترافیک بندر
- مشکلات گمرکی
- تأخیر در ترخیص کالا
هدف از اعمال دموراژ
- جلوگیری از تاخیر در عملیات حمل و نقل
- جبران خسارات شرکتهای حمل و نقل
- تشویق صاحبان کالا به تسریع در عملیات بارگیری و تخلیه
نکاتی در مورد دموراژ
- در قراردادهای حمل و نقل، شرایط و نرخ دموراژ به طور دقیق مشخص میشود.
- صاحبان کالا میتوانند با برنامهریزی دقیق و تسریع در عملیات بارگیری و تخلیه، از پرداخت دموراژ جلوگیری کنند.
نحوه محاسبه هزینه دموراژ کانتینر
هزینه دموراژ کانتینر به عوامل مختلفی بستگی دارد و محاسبه آن میتواند پیچیده باشد. به طور خلاصه، دموراژ هزینهای است که در صورت تاخیر در تحویل کانتینر پس از اتمام زمان مجاز (Free Time) به صاحب کالا تعلق میگیرد.
عوامل موثر بر هزینه دموراژ
نوع کانتینر:
- کانتینرهای استاندارد (DC و HC)
- کانتینرهای یخچالی (REF)
- کانتینرهای مخصوص (OT و FR)
- هر نوع کانتینر تعرفه متفاوتی دارد.
اندازه کانتینر:
- 20 فوت
- 40 فوت
مدت زمان تاخیر:
- هزینه دموراژ بر اساس تعداد روزهای تاخیر محاسبه میشود.
- معمولاً، خطوط کشتیرانی یک دوره زمانی رایگان (Free Time) را ارائه میدهند.
- بعد از اتمام آن دوره هزینه ها محاسبه میشوند.
نرخ دموراژ:
- نرخ دموراژ توسط خطوط کشتیرانی تعیین میشود و میتواند متفاوت باشد.
- این نرخ ممکن است بسته به مقصد و مبدا حمل و نقل تغییر کند.
مبداء و مقصد
- تعرفه ها ممکن است بسته به مبدا و مقصد حمل و نقل متفاوت باشد.
نحوه محاسبه دموراژ
برای محاسبه دموراژ، معمولاً از فرمول زیر استفاده میشود:
دموراژ = نرخ دموراژ × تعداد روزهای تاخیر

نکات مهم :
- هزینه دموراژ، جریمهای است که به دلیل تاخیر در تحویل کانتینر به شرکت حمل و نقل، به صاحب کالا تحمیل میشود.
- برای جلوگیری از پرداخت دموراژ، صاحبان کالا باید نسبت به ترخیص به موقع کالا از گمرک و تحویل سریع کانتینر به شرکت حمل و نقل اقدام کنند.
- دموراژ و حق توقف دو مقوله جدا از هم هستند. حق توقف هزینه ای است که بابت نگهداری کانتینر در محوطه بندری یا گمرکی دریافت می شود.
- قبل از حمل کالا، از شرایط و نرخهای دموراژ خط کشتیرانی مطلع شوید.
- بهتر است بدانید که مسائل مربوط به ترخیص کالا از گمرک، اعتصاب های بندری و ازدحام بندر از عوامل اصلی بروز دموراژ میباشند.
به طور کلی، هزینه دموراژ کانتینر به صورت روزانه محاسبه میشود و با افزایش مدت زمان تاخیر، نرخ آن نیز افزایش مییابد.
برای اطلاع دقیق از هزینههای دموراژ، بهتر است با شرکتهای حمل و نقل و یا گمرک مربوطه تماس بگیرید. همچنین، بررسی دقیق قرارداد حمل و نقل نیز ضروری است

فرم ارتباط با کارشناسان
دیسپچ
دیسپچ (Dispatch) در حوزه حمل و نقل، به ویژه حمل و نقل دریایی، به پاداشی گفته میشود که به صاحب کالا در صورت اتمام زودتر از موعد مقرر عملیات بارگیری یا تخلیه کالا پرداخت میشود. به عبارت دیگر، دیسپچ انگیزهای است برای تسریع در عملیات بارگیری و تخلیه و استفاده بهینه از زمان.
مفهوم دیسپچ
- دیسپچ نقطه مقابل دموراژ است. در حالی که دموراژ جریمه تاخیر است، دیسپچ پاداش سرعت عمل است.
- دیسپچ به منظور تشویق صاحبان کالا به تسریع در عملیات بارگیری و تخلیه و کاهش زمان توقف کشتی در بندر پرداخت میشود.
- نرخ دیسپچ معمولاً کمتر از نرخ دموراژ است.
نحوه محاسبه دیسپچ
- دیسپچ معمولاً بر اساس میزان زمان صرفهجویی شده در عملیات بارگیری و تخلیه محاسبه میشود.
- نرخ دیسپچ در قرارداد حمل و نقل مشخص میشود.
اهمیت دیسپچ
- دیسپچ به کاهش هزینههای حمل و نقل کمک میکند.
- دیسپچ به افزایش سرعت گردش کشتیها و بهبود بهرهوری بنادر کمک میکند.
- به تسریع در روند تحویل کالا کمک می کند.
نکاتی در مورد دیسپچ
- در قراردادهای حمل و نقل، شرایط و نرخ دیسپچ به طور دقیق مشخص میشود.
- صاحبان کالا میتوانند با برنامهریزی دقیق و استفاده از تجهیزات مناسب، عملیات بارگیری و تخلیه را تسریع و از دیسپچ بهرهمند شوند.
- دیسپچ و دموراژ دو مفهوم مرتبط با هم در حمل و نقل دریایی و مبادلات بازرگانی خارجی است. هر دو اصطلاح با مفهوم زمان و هزینه سروکار دارند. دموراژ، هزینه تاخیر در تخلیه یا بارگیری کالا از کشتی در موعد تعیین شده است و دیسپچ، هزینه تخلیه یا بارگیری پیش از موعد تعیین شده است.

تعریف دیتنشن
“دیتنشن” (Detention) در حوزه حمل و نقل دریایی به هزینهای گفته میشود که صاحب کالا در صورت تأخیر در بازگرداندن کانتینر خالی به خط کشتیرانی، پس از اتمام زمان مجاز (Free Time)، باید پرداخت کند.
به عبارت دیگر، وقتی یک کانتینر پر به مقصد میرسد، صاحب کالا موظف است پس از تخلیه بار، کانتینر خالی را در مدت زمان مشخصی به خط کشتیرانی بازگرداند. اگر این کار با تأخیر انجام شود، هزینه دیتنشن به او تعلق میگیرد.
تفاوت دیتنشن و دموراژ
- دموراژ (Demurrage):
- هزینه تأخیر در تحویل کانتینر پر از بندر
- مربوط به زمانی است که کانتینر هنوز پر است.
- دیتنشن (Detention):
- هزینه تأخیر در بازگرداندن کانتینر خالی به خط کشتیرانی
- مربوط به زمانی است که کانتینر خالی شده است.
عوامل مؤثر بر هزینه دیتنشن
- نوع کانتینر
- مدت زمان تأخیر
- نرخ دیتنشن تعیین شده توسط خط کشتیرانی
- مبدا و مقصد حمل و نقل
چرا دیتنشن مهم است؟
- جریمه مالی: تأخیر در بازگرداندن کانتینر خالی منجر به پرداخت هزینههای اضافی میشود.
- اختلال در چرخه کانتینر: تأخیرها میتوانند باعث کمبود کانتینر در مناطق دیگر و ایجاد اختلال در زنجیره تأمین شوند.